Esperanto-USA

OK, instead of doing the work I need to do, or sleeping so I'll be at least fresh for work tomorrow, I've been sitting here free-associating and trying to translate as I go. I don't think this quite fits the suggested theme for Esperanto Day, but it will have to do.
Comments and criticisms are always welcome -- it's the only way I'll learn!

Today, December 15, marks the 147th birthday of L. L. Zamenhof ; Esperanto, itself, born in 1887, is now only 119 years old. [Admittedly, that can sound prehistoric! My 13 year old son describes the 1960s as a time before the internet, when people wrote in cuneiform, liked disco music, and treated illnesses with leeches. Of course, he's wrong about disco, that was later.]

Hodiaux, 15 decembro, signas la 147-an naskigxtagon de L.L. Zamenhof ; Esperanto, mem, naskigxis dum 1887, kaj nun havas nur 119 jarojn. [Konsentite, tiu povas sxajni kiel pra-historio! Mia 13-jara filo priparolas la 1960-an jardekon kiel tempo antaux la inter-reto, kiam oni skribis per kojnforma skribado, sxatis diskotekan musikon, kaj kuracis malsanecojn per hirudoj. Certe, li eraras pri la diskomusiko, tiu venis poste.]

Still, 119 years is not so very long ago, in fact there are people alive today who were born in 1891, when Esperanto was just four years old. Not many people are that old, but, well, not many people speak Esperanto, either.

Ankoraux, 119 jaroj ne estas antaux tiel longe – fakte, gehomoj vivas hodiaux kiuj naskigxis je 1891, kiam Esperanto havas nun kvar jarojn. Ne multaj gehomoj estas tiel agxaj, sed, nu, ankaux ne multaj gehomoj parolas esperanton, cxu ne?

OK, that's not fair to Esperanto -- after all, in all human history, there have only been about 800 people documented to be "supercentenarians", that is, living to at least age 110... There are more Esperanto speakers than that at the world congress each year!

Jes, bone, tiu ne traktas Esperanton gxuste – dum la tuta homa historio, ekzistas cxirkauxe 800 gehomoj dokumentitaj kiel centdekjaruloj. Pli Espertantistoj ol tiom kunkolketigxas cxe la universala kongreso cxiu-jare!

A closer approximation to the number of Esperantists is the number of people above 100; there are some 60 to 70 thousand of them in the US, rather more than the number of American Esperantists, and about the same size as the membership of UEA. On the other hand, there are about half a million centenarians world-wide which is probably in the right ballpark for the number of Esperantists, globally.

Plibona proksimumigo je la nombro de Espertantistoj estas kiom da centjaruloj nun vivas. Ekzistas proksimume 60-70 mil centjaruloj en usono -- iom pli ol la nombro de usonaj esperantistoj, kaj havas cxirkauxe samgrandecon kiel la tutmonda membraro de UEA. Aliflanke, estas duon-miliono da centjaruloj tutmonde, kiom, versxajne, estas ne tre malproksimume je la nombro da Esperantistoj tutmonde.

Americans do better at living to 100 than speaking Esperanto -- yet Esperanto is clearly easier! Go figure.

Usonanoj vivas gxis 100 plibone ol ili parolas esperanton – sed certe, estas plifacile paroli Esperanton! Konkludi tion, kion vi volas.

And while not all Esperanto speakers are this old, there have been at least a few centenarian Esperantists -- wikipedia quickly finds: Jeannie WILSON (1895-1996), Mary LUPLAU (1865- 1971) John STEELE (1896-1996), John ANDERSON (1821 - 1922), etc.

Kaj, kvankam ne cxiuj Esperantistoj estas tiel agxaj, iuj estis! Vikipedio trovas rapide: Jeannie WILSON (1895-1996), Mary LUPLAU (1865- 1971) John STEELE (1896-1996), John ANDERSON (1821 - 1922), ktp.

Wait -- I seem to have lost the thread of what I was going to say. What do I want to make of all these facts? Should I try to estimate the number of esperantists by comparing the number of esperantist centarians in wikipedia with the world population of centarians? Or point out that human life is brief in some ways, and long in others? Or maybe think about the massive political, cultural, and technological changes in the past 119 years – one lifespan -- which inspire awe-- and maybe fear -- for the next 119? I should start over.

Haltigxu – sxajnas ke mi perdas la punkton, kion mi intencis diri. Kion mi volas fari el cxiuj cxi faktoj? Devus mi peni taksi la nombron de esperantisto per komparo de la nombro de centjaraj esperantistoj el vikipedio kun la moncentjarula nombro? Aux atentigi ke la homa vivo estas iujsence mallonga kaj longa aliajsence? Aux eble, pensi pri la grandegaj sxangxoj politikaj, kulturaj, kaj teknologiaj dum la pasintaj 119 jaroj -- unu vivdauxro – kiuj igas miron – kaj eble timon – por la venontaj 119? Mi devus rekomencigxi.

Or maybe I should just go to go to bed. I had an idea about linking Esperanto to the Jewish holiday of Chanukah, which begins tonight (although Zamenhof was actually born five or six days BEFORE chanukah by the Jewish Calendar, depending on whether he was born before sundown), and also to the weekly Torah portion (vayeshev, if you are keeping track – actually it was the same portion the week Zamenhof was born) – but I don't think I can do that one tonight. Maybe next year.

Aux eble mi devus nur iri al mia lito. Mi havis ideon ligi Esperanton al la juda festo de Hxanuka, kiu komencigxos cxi-vespere (kvankam Zamenhof naskigxis kvin aux ses tagoj antaux hxanuka tiu-jare, dependante de cxu li naskigxis antaux kiam la suno subigxis) kaj ankaux al la semajna toraa legajxo (vajejsxev, se oni tenas kontroladon – fakte estis sama legajxo por la semajno kiam Z. naskigxis) sed mi dubas cxu mi povas verki tiun cxi-nokte. Eble sekvantjare.