Esperanto-USA
Esperanto: The International Language that Works!
SearchUser loginRecent blog posts |
Korea popolrakonto Kutime oni strebas traduki en la internacian lingvon, kaj tiel dividi la nacilingvajn trezorojn kun tutmonda komunumo, reciproke pliriĉigante ĉies kulturojn. Tamen, ĉu foje indas traduki ankaŭ alidirekten? Ĉu parolantoj de la angla, ekzemple, ne jam havas sufiĉe da legindaĵoj? Kial tradukisto malŝparu tempon por plivastigi tiun jam vastan maron? Nu, interalie, por konkrete montri la valoron de la internacia lingvo al tiuj amasegoj da homoj, kiuj ankoraŭ ne konas ĝin. Laŭdaj vortoj pri Esperanto estas bonaj, sed “vortoj sakon ne plenigas,” ĉu ne? Pasintsomere ĉe NASK ni studis verkojn fare de unu el la plej famaj (kaj fekundaj) tradukistoj en Esperantujo, William Auld. En kolekto de diversaj liaj prozaĵoj Pajleroj kaj stoploj mi trovis persvadan eseon, en kiu li instigis nin al tradukado el Esperanto en niajn gepatrajn lingvojn. El p. 95:
Do, jen proveto mia. La fonto ne estis originale esperantlingva, sed efektive traduko de korea popolrakonto el la ĉina lingvo! Mi serĉis en la universitata biblioteko anglalingvajn tradukojn de popolrakontoj ĉinaj kaj koreaj, tamen inter la multaj tie, ĝuste ĉi tiun rakonton mi ne trovis. Do, espereble mia iom stumblema traduko havos almenaŭ etan valoron por anglalingvanoj. Mi provis traduki kiel eble plej laŭvorte por konservi la sencon, sen fari la rezulton tro malgracia. Nur maloftege mi aldonis vortojn aŭ ŝanĝis vortordon—aŭ por eviti nekutiman aspekton aŭ por imiti parolturnojn laŭ la stilo de tradiciaj anglalingvaj popolrakontoj.
La sekvan rakonton mi ĉerpis el vere ĉarma libreto de la Ĉina Esperanto-Eldonejo . Ĝi prezentas aron da rakontoj el la provincoj Heilongjiang, Jilin kaj Liaoning en nordorienta Ĉinujo. Paŝtisto kaj Feino Jindalai* (de Korea nacio)Ĉiuj scias, ke rododendro la unua floras en printempo. Oni ŝatas ne nur la floron, sed ankaŭ la rakonton pri ĝi. Antaŭe en iu montvilaĝo vivis paro da maljunaj geedzoj. Ili havis solfilinon nomatan Dalai. Ĉiutage ŝi iris sur la monton por kolekti brullignon. Sur la suda deklivo de la monto loĝis forta junulo nomata Jinyu. Li kaj Dalai ofte renkontiĝis sur la monto kaj sekve amikiĝis. Ofte kiam Dalai havis pezajn faskojn da brulligno, Jinyu dividis kun ŝi la ŝarĝon. Li helpis ŝin porti la brullignon ĝis ŝia hejmo tra dekkelke da km. da kruta kaj glitiga montovojo. Atinginte ŝian hejmon, li demetis la brullignon, deviŝis la ŝviton kaj tuj foriris sen diri ion. La familio de Dalai estis tiel malriĉa ke ili multe ŝuldis al riĉulo. La riĉulo havis filon. De kiam li informiĝis, ke Dalai estis tre bela kaj lerta en teksado kaj brodado, li ĉiam revis edziĝi al ŝi. Iutage, la filo de la riĉulo vestis sin per la plej luksa vesto kaj, kun ventumilo en la mano, iris al la hejmo de Dalai por kvitigi la familion je la ŝuldo. Sed efektive li kaŝe kunportis multe da oro kaj arĝento kaj ankaŭ pakon da silko. Enirinte en la domon, li diris: “Pagu al mi la terrenton kaj ŝuldojn!” La malriĉaj geedzoj jam ne povis sin vivteni, per kio do ili povus kovri la ŝuldojn? Ili embarase diris: “Vere ni havas nenion por pagi la ŝuldojn. Ĉe ni nur restas faskoj da malseka brulligno.” La filo de la riĉulo konsideris, ke venis la ŝanco, kaj tuj elmetis oron kaj arĝenton dirante: “Nun ne pagu al mi la ŝuldojn, sed vi aĉetu manĝaĵon per la oro kaj arĝento!” Je tio li malvolvis la pakon kaj diris: “Tio estas la plej bona silko, faru el ĝi veston kaj jupon por Dalai.” La riĉulo neniam antaŭe estis tiel bonkora, ke li ne kiel kutime kvitigis ŝuldantojn, sed donacis tiel multe da oro, arĝento kaj silkoj. La geedzoj travidis lian fiintencon. Antaŭ ol ili trovis tempon por rifuzi al li, Dalai kaj Jinyu revenis hejmen kunportante pezajn faskojn da brulligno. Enirinte en la ĉambron, Dalai vidis la amason da oro, arĝento kaj silkoj sur terlito. “De kie ili venis?” Dalai demandis. La filo de la riĉulo tuj aliris al Dalai por flati ŝin. Antaŭ ol li malfermis la buŝon, Dalai kaptis la oron, arĝenton kaj silkojn, kaj forĵetis ilin sur la sterkamason ekster la ĉambro. La filo de la riĉulo volis sakri, sed kiam li vidis la indignan rigardon de Dalai kaj la fortan Jinyu apud ŝi, li timiĝis, reprenis la oron, arĝenton kaj silkojn de sur la sterkamaso kaj rapide kuris al sia hejmo. La sekvan tagon, la riĉulo sendis sian serviston al la hejmo de Dalai. Li diris, ke Dalai devis konsenti edziniĝi al lia juna mastro en tri tagoj. Post la datlimo la mastro sendos forkapti ŝin. Tiutempe, Dalai diris al siaj gepatroj: “Mi preferas morti ol edziniĝi al la familio de la riĉulo! Mi havas amaton Jinyu, loĝantan ĉe la suda montdeklivo.” La gepatroj tiel ĉagreniĝis, ke ili sendormis plurajn noktojn. Ankaŭ Jinyu informiĝis pri tio kaj iris al Dalai. Ili kune iradis tien kaj reen sur la montvojo, kiun ili iris ĉiutage por kolekti brullignojn. Kien ili povis iri? Ili demandis blankan gruon flugantan sur la ĉielo, kaj tiu diris al ili: “Super la ĉielo troviĝas aliaj naŭ ĉieloj, ĉu tie ne estas vojo por vi?” Ili demandis malgrandan cervon. Ĝi diris: “Post arbaro troviĝas pli densa arbarego, ĉu tie ne estas loĝloko por vi?” Tiel ili decidis, ke en la mateno kiam la filo de riĉulo venos forkapti ŝin, ili kune iros al la granda densarbaro ekster naŭ ĉieloj. Kiam venis la tria tago, Dalai vestis sin per rozeta jako. Ŝi kaj Jinyu mano en mano, kvazaŭ paro da papilioj, rapide kuris en la densan arbaron. La riĉulo kun siaj servistoj la paron postkuris, sed ili estas jen faligitaj de ŝtonoj, jen glitigitaj de musko, jen pikitaj de dorno. En palpebruma daŭro Jinyu kaj Dalai malaperis. La riĉulo bruligis la monton. Li pensis, ke ili certe elkuros por fuĝi. Sed kiam la fajrego forbruligis la tutan arbaron, Jinyu kaj Dalai ankoraŭ ne montriĝis. Post kiam la fajrego estingiĝis, la riĉulo kaj liaj servistoj traserĉis sur la monto, ili ne trovis eĉ ilian ombron. Fine ili malgaje forlasis la monton. De tiam Jinyu kaj Dalai neniam reiris hejmen. La malriĉaj geedzoj iris sur la monton serĉi sian filinon kaj la diligentan junulon, sed ankaŭ ilin ne trovis. Tiam estis printempo. Sur la monto prosperis multe da belaj rozetaj floroj. La geedzoj supreniris sur la montpinton kaj vidis du grandajn florojn pompantajn vizaĝojn kontraŭ vizaĝo. Ili kvazaŭ vidus siajn karajn filinon kaj bofilon kaj milde kriis: “Jen niaj Jinyu kaj Dalai!” Tiam la du grandaj floroj fariĝis pli belaj kaj aromigis la montvalon. Laŭdire, la floro, kiu la unua floras en printempo, estas Jinyu kaj Dalai. Poste oni kunigis iliajn nomojn kaj nomis tian floron “Jindalai”. * Jindalai (ĝindalaj) estas rododendro en la kore-nacia lingvo. Jindalai* (a story of Korean origin)Everyone knows that the first rhododendron blooms in Spring. Not only is the flower cherished, but so too is its story. Once in a mountain village there lived an old married couple. They had an only daughter named Dalai. Each day Dalai would journey up the mountain to collect firewood. On the southern slope of the mountain lived a strong young man named Jinyu. He and Dalai often met in their travels, and as a result they became friends. When Dalai had heavy bundles of firewood to carry, Jinyu would often share her burden, helping her carry the firewood over miles of steep and slippery mountain trails. Upon reaching her home he would set down the firewood, mop his brow, and leave at once without saying a word. Dalai's family was so poor that they owed a great sum to a rich man. The rich man had a son. Ever since the son had learned of Dalai's great beauty and her skills in weaving and embroidery, he had always dreamed of marrying her. One day the rich man's son dressed himself in the finest clothes and, with fan in hand, he went to Dalai's home to release her family of their debts. But in fact he secretly brought with him much gold and silver, and also a parcel of silk. Upon entering the house, he said: “Pay me your debts and the rent for this land!” The penniless couple were already so poor that they could barely support themselves; with what then could they meet their debts? In dismay, they said: “Truly we have nothing with which to pay our debts. All that is left here are bundles of wet firewood.” The rich man's son judged that his chance had come. Quickly producing the the gold and silver, he said: “You need not repay your debts right now. Instead, buy food with this gold and silver!” With that he unwound the parcel and said: “This is the finest silk; make from it a robe and skirt for Dalai.” The rich man had never before been so kindhearted to not only forgive his debtors, but to give them such gifts of gold, silver and silk. The couple saw through his scheme. But before they could refuse him, Dalai and Jinyu returned home carrying heavy bundles of firewood. Upon entering the room, Dalai saw the pile of gold, silver and silks upon the mattress. “Where did they come from?” she asked. The rich man's son quickly approached Dalai in an attempt to court her. But before he could open his mouth, Dalai snatched up the gold, silver and silks and flung them out of the room onto a pile of manure. The rich man's son wanted to curse, but when he saw Dalai's indignant glare and the strong Jinyu at her side, he became fearful. He retrieved his gold, silver and silks from the pile of manure and quickly ran home. The next day the rich man sent his servant to Dalai's home. Dalai must agree to marry his young master within three days, the servant said. Otherwise his master would send for her to be taken away. Dalai said to her parents: “I would rather die than marry into the rich man's family! I have my beloved Jinyu who lives on the southern mountainside.” Dalai's parents were so troubled that they were unable to sleep for many nights. Jinyu, too, learned of the rich man's demand. He went to Dalai, and together they wandered to and fro over the mountain paths where they travelled each day to collect firewood. Where could they go? They inquired of a white crane flying in the heavens, and the crane said to them: “Above the sky can be found another nine heavens; is there no path for you there?” They asked a small deer. “Past the woods can be found a vast and more dense forest”, said the deer. “Is there no place for you to live there?” Thus Jinyu and Dalai decided that on the morning when the rich man would come to take Dalai away, together they would go to the great dense forest above the nine heavens. When the day came, Dalai dressed herself in a pink jacket. Like a pair of butterflies, she and Jinyu ran hand-in-hand into the dense forest. The rich man and his servants gave chase, but here they tripped on stones, there they slid on moss, and here they were stung by thorns. In the blink of an eye, Jinyu and Dalai disappeared. The rich man set fire to the mountain. He thought for certain that Jinyu and Dalai would emerge to escape the fire. But when the blaze had burned away the entire forest, Jinyu and Dalai still had not shown themselves. The rich man and his servants combed the mountainside after the fire had died out, but they found not even the shadow of Jinyu and Dalai. At last, dejected, they left the mountain. Jinyu and Dalai never again returned home. The poor old couple searched the mountain for their daughter and the hardworking young man, but they, too, found nothing. By then it was springtime, and many beautiful pink flowers were blooming on the mountainside. The old couple climbed up to the summit, and there they saw two large, magnificent flowers, face to face. It was as if they were seeing their beloved daughter and son-in-law again. “Look,” they cried gently. “It's our Jinyu and Dalai!” At that the two large flowers grew more beautiful, filling the valley with their sweet fragrance. It was said that the flower which blooms first in spring is actually Jinyu and Dalai. People later joined their names together, dubbing this type of flower “Jindalai”. * Jindalai is a rhododendron in the language of the Korean people.
E-USA: Esperanto-USA |
Pictures from Esperantujo
We support...
|
||||||
Vi kuragxigas min! Dankon!
Dankon, Hoss, pro la ideo kaj pro via bona traduko!
Mi tre gxuis ilin ambaux. Esperanto-USA havas librojn de fabeloj el aliaj landoj, kaj mi acxetis kelkajn, sed ne antauxe pensas pri traduki ilin angle. Kaj nun mi volas traduki ankaux iujn popolkantojn. Amike, Koto